Bilimdent ÇOCUK
- Anasayfa
- /
- Bilimdent Çocuk
PEDODONTİ NEDİR?
Pedodonti diğer bir deyişle Çocuk Diş Hekimliği 0-13 yaş arası çocukların hem süt hem de kalıcı dişlerinin sağlıklı bir şekilde korunmasını, çürük, travma, kalıtımsal ya da benzeri etkenlerin bu dişlerde neden olduğu sorunların giderilmesi amacına yönelik çalışan diş hekimliğinin bir dalıdır. Bebeklik çağından başlayarak çocukların ağız-diş sağlığının ve çene-yüz bölgesi gelişiminin takibi, tedavisi ve koruyucu önlemler alınması Pedodontinin çalışma alanını oluşturur.
ÇOCUKLARDA İLK DİŞ MUAYENESİ
Çocuklarda ilk diş hekimi muayenesinin, ilk süt dişi sürmesini takiben uzman bir çocuk diş hekimi tarafından yapılması önerilir. Günümüzde birçok erişkinde karşılaştığımız “Diş Hekimi Korkusu” nun çocuğunuzda gelişmemesi için ilk diş hekimi muayenesinin yapıldığı zaman ve yapan diş hekimi büyük önem taşımaktadır. Düzenli olarak altı ayda bir yapılan muayeneler sayesinde hem çocukların diş gelişimi, ağız hijyen durumu ve dişlerde var olabilecek çürükler teşhis edilebilir hem de erken dönemde teşhis edilen çürük dişler tedavi edilir ve çürük riski önlenebilir.
BEBEKLERDE DİŞ ÇIKARMA BELİRTİLERİ
Kemik içinde gelişim sürecini tamamlayan süt dişleri 4. ve 7. aylar arasında diş eti yüzüne doğru hareket ederek ağız içinde görülmeye başlar. 2,5-3 yaşında ağızda toplamda 20 adet süt dişi bulunur. Bu dişler alt çenede 10, üst çenede 10 olacak şekilde tamamlanır. Bebeklerde diş çıkarma süreci; bebeğin kişisel özellikleri, genetik yapısı, aile öyküsü, beslenme düzeyi gibi çok farklı faktörlerle ilişkili olması nedeni ile her bebekte farklı seyretmektedir. Her bebeğin gelişimi de aynı olmadığı için diş çıkarma dönemleri de farklılık gösterir.
Bebeklerde en sık görülen döküntü belirtileri şunlardır :
- Ateş ve ishal,
- Huysuzluğun artması,
- Gece uyanma ve ağlama seansları,
- Salya ve tükürükte artış,
- Huzursuzluk ve ağlama nöbetleri,
- İştahsızlık ve beslenmeyi reddetme,
- Ağız çevresinde döküntüler,
- Ellerini ısırma,
- Hafif öksürük,
- Her şeyi ağzına götürme isteği.
Toplumda süt dişlerine geçici diş olarak yaklaşılmaktadır. Fakat unutulmamalıdır ki süt dişleri yaklaşık 10-12 yıl ağızda işlev görmekte ve daimi dişlerin düzgün gelişimi için çok önemli bir rol üstlenmekte ve daimi dişlerin yerlerini korumaktadırlar. Çocuğun beslenmesinde ve konuşma sırasında sesleri doğru çıkarmasında süt dişlerinin önemi büyüktür. Aynı zamanda çocuğun estetik görünümü için de sağlıklı süt dişlerinin düşme zamanına kadar ağızda bulunması önemlidir. Bu nedenle bebeklerde ağız içinde dişler görülür görülmez diş hekimi kontrolü yapılmalı ve hekimin önerileri doğrultusunda ağız hijyeni sağlanmalıdır.
SÜT DİŞİ TEDAVİLERİ
Özellikle küçük yaşlardaki çocukları diş hekimi koltuğuna oturtup, tedavi yapmak çok kolay olmamaktadır. Bazen çocuk diş hekimleri (pedodontist) bile, bu ağrılı dişlerin tedavilerini çocuk uyum göstermediği için koltukta gerçekleştiremez ve tedavi genel anestezi altında olmak zorunda kalır. Tüm bu zorluklar göz önüne alınarak ilk süt dişlerinin sürmesinden itibaren ağız ve diş bakımına büyük özen gösterilmelidir. Süt dişlerinin erken kaybı, özellikle arka azı bölgelerinde sürekli dişlenme sırasında bazı sorunlara neden olmaktadır. Çünkü dişin kaybedildiği boşluğa doğru komşu dişler zaman içerisinde kayarak bu yerin kapanmasına neden olup ileride yerine gelecek olan sürekli dişin süremeyip gömülü kalmasına ya da farklı bir yerden sürerek hatalı kapanışların gerçekleşmesine neden olabilir. Bu gibi durumlarda da ileride ortodontik tedavi (tel tedavisi) gereksinmesi kaçınılmaz olur. Çeşitli nedenlerle erken bir süt dişi çekimi yapılmak zorunda kalınırsa, çekim boşluğunun yanındaki dişlerin kayması sonucu yerin kapanmasını önlemek için, sabit/hareketli yer tutucu apareyler yapılmalıdır.
ÇOCUKLARDA DİŞ ÇÜRÜME NEDENLERİ
Süt dişleri kalıcı dişlere oranla daha çok organik madde içerirler, bu nedenle çürümeye daha yatkınlardır, daha kolay çürürler ve meydana gelen diş çürükleri de hızlıca ilerleyebilir. Çocuklar, çürüğün erken döneminde görülebilen soğuk sıcak hassasiyeti ve hafif ağrı gibi sinyalleri zamanında yorumlayamazlar. Olayı ancak dayanılamayacak kadar ağrı olmasında fark ederler ki bu durumda çok geç kalınmış olabilir. Çocuklar ağız bakımına yetişkinler kadar dikkat edemezler. Çocuğun el becerisi, merakı ve ebeveynin tutumu diş fırçalama alışkanlığını belirler. Çocukların el yetenekleri gelişene kadar dişler ebeveyn eşliğinde ve ebeveyn yardımıyla fırçalanmalıdır. Özellikle gece uyku esnasında tükürük akışı azalacağı için dişler daha kolay çürüyebilmektedir. Bu nedenle uyumadan önce dişler fırçalanmalı, su dışında herhangi bir şey yenilip içilmemelidir. Özellikle annelerin sıklıkla yaptığı bir hata da emzik ya da biberonu şeker, reçel vb. gibi gıdalara batırarak çocuklara vermeleri veya uyku aralarında şekerli süt, meyve suyu gibi gıdalara alıştırmalarıdır. Bu beslenme şekilleri erken çocukluk çağı çürüklerine neden olabilmektedir. Çürük oluşumu engellenebilir mi? Çürüğü tamamen engelleyebilecek bir aşı ya da ilaç henüz geliştirilemedi. Ancak, çürük sayısını azaltmaya yönelik bazı malzemeler günümüzde kullanılmaktadır, bunlardan birisi; "fissür örtücü" dediğimiz malzemedir. Diş çürükleri genellikle azı ve küçük azı dişlerinin, çiğneyici yüzlerinde bulunan "fissür" adı verilen oluklarda başlar. Fissür örtücüler ile olukların üzeri kapatılıp, o bölgeye bakterilerin, besin artığı’nın sızması engellenerek çürük başlaması önlenir. Bu işlem, 6 yaşından itibaren çıkan kalıcı azı ve küçük azı dişlerine de uygulanabilir. Çürüğü engellemenin başka bir yolu da dişlerin çürüğe karşı direncini artırmaktır. Dişlere yüzeysel florür uygulanması suretiyle bu direnç kazandırılır.
ÇOCUKLARDA DİŞ KIRIKLARI
Diş kırılmışsa öncelikle soğukkanlı olmalısınız ki yanlış bir şey yapmayın. Kanama var ise hemen temiz bir gazlı bezle yara yerine kompres yapın. Dudakta yaralanma olmuş ise soğuk suyla yıkayıp oraya da gazlı bezle kompres yapın. Kırık parçayı bulmaya çalışın. Bu esnada parçaları nemli tutmak önemlidir. Serum fizyolojik, soğuk süt ve hatta çocuğunuzun kendi tükürüğü bunun için idealdir. Kırık diş parçalarının kurumaması gerekir. Yoksa yapıştırılamazlar. En kısa sürede diş doktoruna gidin. Bu parçalar çok kuvvetli ajanlar ile (bonding) yerlerine yapıştırılırlar ve yapılacak her kompozit dolgu gibi estetik ve dayanıklı olurlar. Eğer kırık diş parçası bulunamazsa , günümüzdeki kompozit ya da seramik sistemler ile çok başarılı şekilde, doğal dişe benzer şekilde dişin restore edilmesi mümkündür. Ağız-diş yaralanmalarında kırılma görülmese dahi dişin canlılığının takibi için çocuğu diş hekimine götürmek gerekmektedir.Travmaya uğrayan diş canlılığını yitiriyorsa rengi gittikçe koyulaşır ve kök ucunda kistik lezyonlar gelişebilir. Diş canlılığını kaybetmişse kanal tedavisi yapılması gerekir. Bu da birkaç ay içinde belli olur. Yine de 6 aylık rutin kontrollerde travmaya uğramış diş ayrıca değerlendirilecektir.
ÇOCUKLARDA DİŞ RENKLENMESİ
Diş renklenmeleri çocukların sosyal yaşantısını ve psikolojisini kötü etkileyip özgüven kaybına yol açabilir. Görselliğin ön plana çıkması ve ebeveynlerin çocuklarına olan hassasiyetleri, günümüzde diş renklenmelerindeki estetik tedavilerin önemini arttırmaktadır. Dişlerdeki renklenmeler genel olarak 3 farklı sebepten kaynaklanır; İlaca Bağlı Renklenmeler; Günümüzde her bebek demir takviyesi almaktadır ve demir ilaçlarının diş renklenmesi gibi yan etkileri vardır. Renklenmeleri önlemek için damla formundaki ilaçlar dişlerle temas etmeden direkt bebeğin yutabileceği şekilde dilin gerisine damlatılmalıdır. Kromojenik Renklenmeler; Ağızdaki bazı bakteriler ( kromojenik bakteriler) dişlerin en dışında bulunan şeffaf zara etki ederek renklenmelere neden olmaktadır. Genel olarak tüm dişleri etkileyen bu renklenmeler polisaj işlemi ile temizlenebilmektedir. Ancak tekrarlayabilirler. 6 ayda bir kontrol gerektirmektedir. İlerleyen yaş ile birlikte renklenmelerin oranı azalır. Diş Çürükleri; Başlangıç durumundaki diş çürükleri özellikle ön bölgedeki dişlerde renklenme ile karıştırılabilir. Doğru tanı ve takip adına kontrol randevuları çok kıymetlidir.
ÇOCUKLAR İÇİN TELSİZ ORTODONTİ
Çocuklar için telsiz ortodonti adından da anlaşılacağı üzere, diş telleri kullanılmayan bir pediatrik tedavi metodudur. Halk arasında diş düzeltme olarak bilinen işlemin de gerçekleştirilebileceği bir alandır. Çocuklar için telsiz ortodonti ağız ve çeneyi ilgilendiren birtakım problemin plaklar yardımıyla çözülmesi esasına dayanmaktadır. İşlem, şeffaf plak tedavisi ismiyle de bilinmektedir. Çocuklar İçin Şeffaf Plak Kaç Yaşında Kullanılır? Her hasta için tek ve kesin bir yaş vermek mümkün değildir. Çünkü her bireyin gelişimi, büyümesi, dişlerinin çıkış yaşı ve hastalığı farklı olmaktadır. Yine de plakların düzgün bir şekilde yerleştirilebilmesi için ağızda belli sayıda dişin olması gerekmektedir. Bu tedavide ağız içinde hem süt hem de yetişkin dişlerinin birlikte bulunması bir sorun teşkil etmemektedir. Çocuğun tedaviye uygun olup olmadığını, tedavinin süresini ve tedaviye başlamak için en uygun yaşı ortodonti uzmanı bir diş hekimi belirleyecektir.
FİSSÜR ÖRTÜCÜ VE FLUOR UYGULAMALARI
Fissür nedir? Fissür dişlerin girintili ve yarık şeklindeki yüzeylerine denilmektedir. Dişlerin yüzeyindeki gelişimsel olarak görülen çukurcuklar ve oluklara fissür adı verilir. Fissür örtücü nedir? Diş yüzeyindeki girinti ve oyukların yani füssurları örten materiyaldır. Bu işlemin uygulanmasına ise fissür örtücü denilmektedir. Fissür bir nevi diş aşısı olarak tanımlanabilir. Çürük oluşumunu önlemesi açısından oldukça kolay, ağrısız uygulanan bir işlemdir. Bu uygulama diş hekimi korkusu bulunan veya diş hekimine ilk defa giden çocuklar için en ideal tedavi yöntemidir. Fissür hangi yaşlarda uygulanmalıdır? Bu uygulama genelde 6 yaş dişleri denilen birinci büyük azı dişleri yani kalıcı dişlere uygulanmaktadır. Fakat bu zorunlu bir durum olmayıp süt dişlerine ve yine aynı şekilde küçük azı dişlerine de uygulanabilir. Diğer bir uygulaması ise ön veya arkada dişlerde gelişimsel oluk, yarık şeklindeki oluşumlar olabilir. Bu bölgeler gıda birikimi için ideal yerlerdir ve iyi bir ağız hijyeni sağlanmadığında kolayca çürük oluşabilir. Bu tarz bölgelerde önlem olabilmesi adına yüzeylerde çürüme gerçekleşmemesi için fissür örtücü uygulanarak dişler çürükten korunabilir. Fissür örtücü uygulamasında doğal diş dokusunda herhangi bir kayıp yaşanmamaktadır. Uygulama sonrasında hastalar 6 aylık rutin kontrol seanslarına çağrılmaktadır. Zaman içerisinde fissür örtücüler aşınabilir veya yok olabilir. Bu tarz durumlarda hekimin uygun görmesi durumunda yeniden fissür örtücü tedavisi uygulanabilir. Bu uygulamada ana hedef özellikle çocukların motor fonksiyonları tam olarak uygulanabildiği dönemde dişlerini etkili fırçalayabildiği 9-10 yaşlarına kadar daha kolay çürüyen azı dişlerini korumaktır. Flor uygulaması nedir? Flor uygulamasını basitçe diş minesinin yapı taşını flor takviyesi ile güçlendirerek dişin yapısını çürüklere karşı daha güçlü hale getirilmesi olarak tanımlayabiliriz. Flor uygulaması ne zaman yapılmalıdır? Flor uygulamaları her yaş grubunda çocukta yapılabilir. Çocuğun çürük risk durumuna göre uygulamanın gerekliliği değerlendirilir. Gerekli görülürse uygulama periyotları hekimin belirleyeceği program dahilinde düzenlenir. Fissür örtücü ve flor uygulaması ile hangi bölüm ilgilenir? Fissür örtücü ve flor uygulaması yapmak isteyen hastalarımız diş hekimliği ana bilim dalları arasında bulunan pedodonti uzmanları ile görüşebilirler.
GENEL ANESTEZİ VE SEDASYON
Kooperasyon sağlanamayan çok küçük yaştaki çocuklarda, zihinsel, fiziksel veya tıbbi yetersizliği olan çocuklarda, aşırı derecede uyumsuz, korkulu, endişeli veya iletişim kurulamayan çocuk veya ergende, acil ve geniş kapsamlı diş tedavisine ihtiyaç durumunda, çocuk için nitelikli bir diş tedavisinin sağlanması için genel anestezi ve sedasyon kullanılmasına gerek duyulabilmektedir. İşlemler ameliyathane koşullarında anestezi hekimi, anestezi teknikeri, diş hekimi ve yardımcısı ile ekip olarak gerçekleştirilir. Tek bir seansta ağızdaki tüm işlemlerin yapılabilmesine olanak sağlar.